En paralelo, o número de reclamacións interpostas ante o Consello fronte ás resolucións (ou o silencio administrativo) dos órganos e entidades estatais experimentou tamén un crecemento significativo, ao rexistrarse 1.397 asuntos, un 19,4% máis que en 2023.

Das 1.530 reclamacións de ámbito estatal resoltas en 2024, o 95,6% foron admitidas a trámite e, delas, aproximadamente dous terzos (o 64,5%) concluíron con pronunciamentos favorables aos reclamantes nas súas distintas modalidades: estimatoria total, parcial ou por motivos formais (esta última implica que a administración facilitou a información unha vez interposta a reclamación ante o Consello, vulnerándose o dereito do cidadán a recibir a información no prazo establecido na Lei de transparencia).

A memoria 2024 volve pór de relevo que unha elevar porcentaxe das reclamacións séguense presentando por denegación presunta da solicitude de información por silencio administrativo. Un 42% dos expedientes resoltos polo Consello en 2023 no ámbito estatal presentáronse por este motivo, fronte ao 33,7% do exercicio anterior.

En canto aos temas máis recorrentes das reclamacións resoltas, cabe citar os relacionados coa función pública (234 expedientes), especialmente sobre retribucións e produtividades percibidas polos empregados públicos, e sobre a realización de procesos selectivos (acceso a copias de exames e actas de valoración, fundamentalmente).

Así mesmo, superan o centenar tanto as resolucións ditadas en materia de información sobre procedementos, expedientes e documentación administrativa como sobre contratos, obras públicas e infraestruturas. Neste ámbito, o Consello reforzou a súa doutrina sobre a transparencia contractual, lembrando que as cláusulas ou reservas de confidencialidade non poden entenderse de modo absoluto, na liña do previsto na propia normativa de contratos.

A denegación de acceso a información sobre altos cargos —referida, principalmente, aos gastos de representación ou de viaxes— tamén suscitou un significativo número de reclamacións, así como a relacionada co acceso a expedientes de subvencións e axudas. Así mesmo, presentáronse numerosas reclamacións sobre gasto en publicidade institucional.

Por outra banda, cabe destacar, polo seu interese, as reclamacións sobre acceso ao código fonte ou ás especificacións técnicas dos algoritmos utilizados polas Administracións Públicas. Nas resolucións ditadas en 2024 nesta materia reflíctese a doutrina do Consello favorable ao acceso co fin de garantir a explicabilidad das aplicacións informáticas (e os algoritmos que as sustentan), o que redunda nunha salvagarda efectiva fronte á arbitrariedade ou os rumbos discriminatorios na toma de decisións total ou parcialmente automatizadas por parte da Administración.

En cuanto a los órganos y entidades frente a las que se interponen las reclamaciones, los departamentos ministeriales son los principales destinatarios de las reclamaciones de ámbito estatal resueltas en 2024. Frente a ministerios se interpusieron 939, que representan el 61,4% del total.

Segundo detállase no Anexo I da memoria, o Ministerio do Interior é o departamento que concentrou o maior número de reclamacións (203 expedientes, un 13,3% do total), seguido do Ministerio da Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes (100 reclamacións, 6,5% do total), o Ministerio de Facenda (con 72 reclamacións, 4,7%) e o Ministerio para a Transformación Dixital e da Función Pública (63 reclamacións, 4,1%).

Reclamacións de ámbito autonómico e local

Nos ámbitos autonómico e local, onde o Consello unicamente ten competencia cando se lle atribúe por convenio, como xa se mencionou, resolvéronse 701 reclamacións en 2024, o que supón un 35,7% menos que o ano anterior. Este descenso débese fundamentalmente a que, desde novembro de 2023, Castela-A Mancha conta cun órgano propio de garantía do dereito de acceso e, como consecuencia diso, o Consello deixou de exercer a función de tutela do dereito no seu territorio, quedando a competencia do Consello circunscribida ás comunidades autónomas de Asturias, Cantabria, A Rioxa, Estremadura, e Illes Balears, así como ás cidades autónomas de Ceuta e Melilla. En canto ao número de reclamacións de ámbito autonómico e local recibidas durante o exercicio experimentouse un descenso do 19,5%, cunha entrada de 576 expedientes.

No referente ao resultado dos expedientes tramitados en 2024 no ámbito autonómico e local, as porcentaxes presentan unhas magnitudes similares ás estatais, posto que se admitiron a trámite o 89,6% das reclamacións, e o 66,1% concluíron con pronunciamentos estimatorios nas súas distintas modalidades. Hai que destacar que un 73,5% das reclamacións presentáronse por silencio administrativo, dato que supón unha melloría respecto de 2023, cando o 85,4% interpuxéronse por este motivo.

Os asuntos principais das reclamacións foron solicitudes de información relacionadas con urbanismo, información económica, emprego público, sanidade, expedientes administrativos e contratación pública.

A comunidade autónoma da que proceden o maior número de reclamacións resoltas é Estremadura, con 172 expedientes, seguida de Baleares (142), Cantabria (113) e Asturias (108).

Os concellos concentraron o 55,9% das reclamacións, seguidos polas comunidades autónomas, co 32,2%.

Cumprimento das resolucións

Respecto do cumprimento das resolucións, do que o CTBG realiza un seguimento constante publicando o resultado trimestralmente no seu web, a memoria recolle que, das resolucións ditadas en 2024 que requirían execución, ao 31 de marzo de 2025 non constaba ao Consello o cumprimento do 15,2% das ditadas no ámbito estatal e un 34,6% das de ámbito autonómico e local.

50 recursos xudiciais interpostos fronte ás resolucións do Consello

No referente á litigiosidad fronte ás decisións do Consello, en 2024 interpuxéronse 43 recursos xudiciais contra resolucións do Consello de ámbito estatal e 7 fronte a resolucións de ámbito autonómico e local, 50 en total, o que representa un 30,6% menos que o exercicio anterior.

Avaliación das obrigas de publicidade activa: un 14,6% máis entidades avaliadas

Por outra banda, seguindo a tendencia dos últimos anos, o Consello intensificou en 2024 a súa actividade avaliadora do cumprimento das obrigas de publicidade activa, que constitúe a outra función principal atribuída á institución. Conforme ao establecido no plan anual aprobado ao principio do exercicio, avaliouse de forma individual a 291 órganos e entidades, para verificar se publican e actualizan nas súas páxinas web a información relevante para fiscalizar a súa xestión á que están obrigados pola Lei de transparencia. Isto supón un 14,6% máis de entidades avaliadas que en 2023.

Todas as avaliacións realizáronse por funcionarios do Consello e con medios propios, sen externalizar ningún dos procesos. Tanto os informes xerais correspondentes aos distintos grupos de suxeitos avaliados, como os individuais de cada organismo ou entidade, 379 en total, atópanse publicados na web do Consello. Hai que lembrar que nos informes o Consello inclúe recomendacións específicas dirixidas ás entidades avaliadas para que poidan mellorar o cumprimento das súas obrigas de transparencia.

Aínda que, en termos xerais, apréciase unha progresiva melloría no grao de cumprimento, aínda se constatan elevados índices de incumprimento nalgúns suxeitos obrigados que non atopan xustificación cando xa se cumpriron dez anos de vixencia da LTAIBG. O índice de cumprimento medio situouse no 51,6%, se ben hai gran disparidade entre as entidades analizadas e varias alcanzaron pleno cumprimento.

As consultas sobre aplicación da lei de transparencia aumentaron un 60,9%

En paralelo ás dúas funcións esenciais que se acaban de apuntar, a de salvagárdaa do dereito de acceso á información pública e a avaliación das obrigas de transparencia activa, desenvolvéronse outras moitas tarefas relacionadas coas demais funcións que o Consello ten encomendadas. Entre elas, a de asesorar e responder as consultas formuladas, tanto por organismos como por particulares, sobre cuestións relacionadas coa interpretación e a aplicación da normativa de transparencia pública. Atendéronse 222 consultas formais, un 60,9% máis que en 2023, ademais dunha infinidade de consultas informais recibidas por diversos medios, como o correo electrónico e o teléfono. Tamén se evacuaron 92 informes sobre proxectos normativos estatais ou autonómicos relacionados coa transparencia.

Actividades de formación e de colaboración

Desde a convicción de que a formación dos empregados públicos é imprescindible para a eficaz implantación da Lei de transparencia, en 2024 o Consello continuou promovendo diversas accións formativas, como o seu ciclo de seminarios periódicos sobre aspectos esenciais da transparencia e o acceso á información pública, nos que se abordaron cuestións de crecente interese e actualidade, como a transparencia algorítmica, a transparencia na contratación pública, ou as cláusulas de confidencialidade como límite do dereito de acceso.

Por otra parte, en 2024 el Consejo ha intensificado sus acciones de cooperación institucional en el ámbito internacional. Por ejemplo, organizó un workshop en Madrid que reunió durante dos jornadas a representantes de otros 13 comisionados y consejos garantes europeos.

O labor de cooperación con outras autoridades de supervisión europeas culminou recentemente coa creación en maio (durante a XVI Conferencia Internacional de Comisionados de Información celebrada en Berlín) da Rede Europea para o Acceso á Información e a Transparencia (ENTRI polas súas siglas en inglés), da que o CTBG foi elixido membro do seu comité executivo.

Segundo destaca o presidente do Consello de Transparencia, José Luís Rodríguez Álvarez, 2024 foi “un ano fértil en resultados e que, ademais, concluíu cunha efeméride moi especial ao cumprir no mes de decembro a súa primeira década de funcionamento”. “O Consello é unha institución nova, que aínda está en proceso de consolidación, pero que, ao longo destes dez anos, foi progresivamente afianzándose e gañando peso específico cunha actuación obxectiva e independente, coa que contribuíu de maneira determinante á construción do sistema de transparencia pública en España”.

Dentro de ese proceso de consolidación, en 2024 tuvo lugar un hito importante, al aprobarse el nuevo Estatuto del Consejo, que lo refuerza orgánica y funcionalmente como autoridad administrativa independiente para el mejor cumplimiento de sus funciones, “a la espera de que se materialice la anunciada reforma de la Ley 19/2013, de 9 de diciembre, de transparencia, acceso a la información pública y buen gobierno (LTAIBG), en la que deberán abordarse las demás cuestiones pendientes, entre otras, la atribución de potestades coercitivas a la institución”.