Os órganos garantes da transparencia evidencian no CIT 2025 un forte incremento dos asuntos que tramitan e reclaman máis medios

29/09/2025

representantes dos órganos garantes que interviñeron na sesión plenaria do CIT

Durante o X Congreso Internacional de Transparencia (CIT), celebrado en Castelló da Plana, os órganos de control e supervisión da transparencia que participaron na sesión plenaria “Principais actuacións dos órganos garantes”, coordinada polo Consello de Transparencia e Bo Goberno, puxeron de manifesto un notable incremento no número de reclamacións sobre acceso á información pública que xestionan e volveron reclamar máis medios e recursos para poder tutelar de forma eficaz o exercicio deste dereito fundamental nunha democracia plena.

En a sesión interviñeron, ademais do Consello, autoridade garante da transparencia a nivel estatal, representantes de sete consellos e comisionados autonómicos, que expuxeron o máis relevante da actividade que desenvolveron no último exercicio.

Moderó a sesión o presidente do Consello de Transparencia e Bo Goberno, José Luis Rodríguez Álvarez, que lembrou que en maio se constituíu a Conferencia de Órganos Garantes de Transparencia e o Dereito de Acceso á Información Pública (COTAI), entidade de colaboración e cooperación horizontal entre os diversos órganos de control nesta materia, tanto o estatal como os autonómicos. A finalidade do COTAI é contribuír a fortalecer a transparencia e a garantía do dereito de acceso á información pública nos distintos niveis do Estado mediante a realización de actuacións conxuntas, como o intercambio de boas prácticas, o impulso de accións de fomento da cultura da transparencia e a adopción de criterios compartidos sobre a avaliación do cumprimento da transparencia.

En a sesión plenaria participaron tamén, por parte do Consello estatal de Transparencia, Marta Timón Herrero, subdirectora xeral de Reclamacións de Ámbito Estatal e José Manuel Jover Lorente, subdirector xeral de Ámbito Autonómico e Local. En as súas intervencións destacaron, entre outros asuntos, a importancia da recente sentenza do Tribunal Supremo sobre o caso BOSCO, que apoia a doutrina adoptada en 2021 polo Consello a favor da transparencia dos algoritmos utilizados pola Administración. Tamén lembraron a elevada porcentaxe de reclamacións que presenta a cidadanía ante o Consello en busca de tutela do seu dereito de acceso á información pública ao non recibir resposta en prazo por parte da administración. En este sentido, destacaron que en 2024 o silencio administrativo motivou o 42% das reclamacións de ámbito estatal e o 73,5% das de ámbito autonómico e local presentadas ante o Consello.

Na sesión interviñeron así mesmo Clara Isabel Velasco Rico, vicepresidenta da Comisión de Garantía do Dereito de Acceso á Información Pública de Cataluña (GAIP); Jesús Jiménez López, director do Consello de Transparencia e Protección de Datos de Andalucía; Natalia Sánchez López, comisionada de Transparencia da Rexión de Murcia; Sofía García Solís, vogal do Consello Valenciano de Transparencia; Fernando Muñoz Jiménez, presidente do Consello Rexional de Transparencia e Bo Goberno de Castela-A Mancha; Noelia García Leal, comisionada de Transparencia e Acceso á Información Pública de Canarias; e Jesús María González García, presidente do Consello de Transparencia e Protección de Datos da Comunidade de Madrid.

Os intervenientes explicaron as principais iniciativas que os seus organismos puxeron en marcha ou teñen proxectadas para mellorar a tutela do dereito de acceso á información. Na mesa púxose de relevo un incremento exponencial do número de reclamacións que xestionan os consellos e comisionados de transparencia; aumento que non se viu acompañado por un incremento nos recursos cos que contan, o que dificulta o seu labor. Tamén consideraron que, ademais de maiores medios materiais e humanos, para avanzar na consolidación deste crucial dereito, é fundamental unha maior cultura da transparencia dentro da Administración.

Na sesión, os órganos garantes tamén compartiron resolucións e xurisprudencia recente destacada sobre o dereito de acceso, así como avances no seu labor de avaliación do cumprimento da transparencia polos suxeitos obrigados.

Representantes dos órganos garantes que participaron na sesión plenaria do CIT coordinada polo Consello

Activo papel do Consello no CIT

Na X edición do CIT, celebrada entre o 24 e o 27 de setembro na Universidade Jaume I de Castelló da Plana, o Consello volveu ter unha participación moi activa na principal cita que reúne aos profesionais da transparencia no noso país. O presidente do Consello, José Luis Rodríguez Álvarez, interveu na súa sesión inaugural, na que destacou que, tras un período de certo estancamento, a transparencia volve estar no centro da axenda pública. Sobre a esperada reforma da Lei de transparencia, un elemento imprescindible para avanzar nesta materia, expresou que “non debería tardarse moito en facerse público o anteproxecto”.

O presidente do Consello tamén interveu na sesión titulada “Perspectiva comparada da Transparencia”, moderada por Yolanda Fernández Vivas, profesora da Universidade de Alcalá, xunto a Mº de los Ángeles Guzmán García, do Instituto de Transparencia, Acceso á Información e Protección de Datos Persoais do Estado de Novo León (México), e a Roberto Munita Morgan, do Consello para a Transparencia de Chile.

Rodríguez Álvarez destacou que España atópase aínda nunha fase intermedia de construción do sistema público de transparencia e avogou porque os poderes públicos acometan as medidas necesarias que permitan avanzar. Neste sentido, considerou positivas algunhas das medidas anunciadas no Plan de Acción pola Democracia e no Plan Estatal de Loita contra a Corrupción presentados polo Goberno, xa que van dirixidas ao fortalecemento da transparencia e o dereito de acceso á información. “O que fai falta é que se materialicen con prontitude”, concluíu.