Rodríguez Álvarez urxiu a reformar sen máis demora a lei de transparencia para corrixir as súas lagoas e deficiencias técnicas. Entre as cuestións que se deben abordar na reforma, destacou a necesidade de aumentar as obrigas de publicidade activa e potenciar a publicidade proactiva por parte das institucións. Tamén avogou por unha regulación máis completa e precisa dos procedementos de exercicio do dereito de acceso á información e de reclamación ante o Consello. Xunto a iso, reclamou a atribución ao Consello das potestades necesarias para cumprir eficazmente coas súas funcións, entre elas, a de requirir os expedientes afectados polas reclamacións, e a de examinar o contido da información reclamada cando os suxeitos obrigados invocan límites ao acceso. Nesta mesma liña, incidiu na urxencia de dotar ao Consello de potestades coercitivas para asegurar o cumprimento das súas resolucións e poñer fin a “a patoloxía máis grave do sistema español de transparencia”: que haxa resolucións firmes e plenamente vinculantes que, con todo, non se executan.

Ademais da reforma da Lei, o presidente do Consello reclamou medidas e políticas públicas decididas que reforcen tanto aos órganos de control e garantía da transparencia como ás estruturas administrativas encargadas de cumprir coas obrigas da lei de transparencia, xa que tanto uns como outros son “aínda débiles”.

Na primeira xornada, o subdirector xeral de Transparencia e Bo Goberno, Gonzalo Gómez de Villalobos, falou da importancia da publicidade activa para a rendición de contas. Avogou pola transparencia desde o deseño e lembrou que “un bo investimento en publicidade activa evita tempo perdido e recursos tanto ás organizacións como ao cidadán”.

Pola súa banda, Ana María Ruiz, vogal asesora do Consello, detallou o labor de avaliación que desenvolve o Consello das obrigas de publicidade activa utilizando a metodoloxía propia MESTA. Subliñou que se detecta, doce anos despois da aprobación da lei, descoñecemento sobre as obrigas que nesta materia impón, e certo “deixamento” por parte de quen deben aplicala. “Debe existir unha vontade real de cumprimento e débese incluír a transparencia e a rendición de contas na nosa cultura e práctica administrativa” e lembrou que as administracións deben ser conscientes de que os destinatarios da publicidade activa “son os cidadáns, non os funcionarios”, polo que a información fornecida debe ser comprensible e facilmente accesible para eles.

Julián Prior, subdirector adxunto de Transparencia e Bo Goberno, falou da xestión documental como “columna vertebral” non só da transparencia, senón do goberno aberto, reclamou que na futura reforma da lei de transparencia inclúase referencia expresa á xestión documental, e lembrou a obriga de documentar adecuadamente toda actuación administrativa como base para a transparencia.

Finalizou a primeira xornada unha mesa redonda na que se analizou a transparencia e o acceso á información como vínculo de confianza entre a Administración e a cidadanía. Participaron Olga Agüero, decana do Colexio de Xornalistas de Cantabria, David Cabo, codirector da Fundación Civio, Safira Cantos, directora xeral da Fundación Hai Dereito, e Eloísa Paredes, subdirectora xeral de Transparencia e Atención ao Cidadán do Ministerio para a Transformación Dixital e da Función Pública. Moderou Isabel Lombardero, secretaria xeral do CTBG. Os representantes das organizacións da sociedade civil reclamaron tamén que se aborde xa a reforma da lei de transparencia e que se dote ao Consello de Transparencia das potestades necesarias para facer cumprir as súas resolucións.

Na segunda xornada, a subdirectora xeral de Reclamacións de Ámbito Estatal do CTBG, Marta Temón Ferreiro, debullou os contornos e o alcance do dereito de acceso á información pública nun contexto dixital como o actual, no que debe facerse un esforzo para que os colectivos vulnerables non queden atrás, “pondo o foco nos titulares do dereito de acceso”. Tamén lembrou que o dereito de acceso á información pública “ten un efecto potenciador de dereitos fundamentais, como o da liberdade de expresión e información, a participación nos asuntos públicos e a tutela xudicial efectiva”.

Pola súa banda, Isabel Jiménez Plaza, vogal asesora do Consello, analizou a xustificación das causas de inadmisión e os límites legais ao dereito de acceso, que a Administración debe motivar “con precisión cirúrxica” evitando unha práctica abusiva para impedir o acceso.

José Santiago Fernández del Valle, subdirector adjunto de Reclamaciones de Ámbito Estatal del Consejo realizó un detallado recorrido por el procedimiento de derecho de acceso, señalando buenas y malas prácticas.

A garantía do acceso á información pública no ámbito autonómico e local centrou a intervención de José Manuel Jover Lorente, subdirector xeral de Reclamacións de Ámbito Autonómico e Local.

Os principais fitos jurisprudenciales do Tribunal Supremo foron analizados polo maxistrado Eduardo Calvo Vermello, que lembrou tamén os asuntos nesta materia pendentes de sentenza nese tribunal, como o acceso ao código fonte das aplicacións informáticas usadas pola Administración ou ao que perciben os empregados públicos en concepto de produtividade.

El presidente de la recién creada Autoridad Independiente de Protección al Informante, Manuel Villoria Mendieta, habló de la transparencia y las políticas de buena gobernanza. Recordó que la transparencia “permite detectar no solo corrupción, también despilfarro y comportamientos no éticos” y aumentar la eficacia de las políticas públicas, defendió una transparencia colaborativa entre la Administración y el ciudadano y recordó que la transparencia “no consiste en aprobar una ley; se necesita apoyo financiero y político para que funcione”.

Joaquín Meseguer Yebra, coordinador do Grupo de Traballo de Transparencia e Acceso á Información Pública da Federación Española de Municipios e Provincias (FEMP) e que formou parte do subgrupo de traballo para a reforma da lei de transparencia, analizou en detalle as reformas legais pendentes que son necesarias para reforzar o sistema de transparencia e terminar coas súas patoloxías: ampliar o ámbito subxectivo da lei, potenciar as obrigas de publicidade activa, facultar aos órganos garantes para que poidan impor multas coercitivas para facer cumprir as súas resolucións, un réxime sancionador con responsabilidade persoal ou o establecemento dun procedemento de mediación que poida evitar en moitos casos a interposición dunha reclamación, así como o establecemento dun recurso xudicial preferente e sumario en materia de acceso á información, similar ao que existe para algúns dereitos fundamentais, entre outras cuestións.

Precisamente la naturaleza del derecho de acceso a la información pública y si existen argumentos jurídico-constitucionales que cimenten su potencial consideración como derecho fundamental, centraron la última ponencia del encuentro, de la mano de la magistrada del Tribunal Constitucional Laura Díez Bueso.

Clausurou o curso a secretaria de Estado de Función Pública, Clara Mapelli Marchena, cunha conferencia na que defendeu unha aproximación holística ás políticas de goberno aberto, entre as que se atopa a transparencia, e mostrou a súa confianza en que pronto comece a tramitación da Lei de administración aberta, na que se prevé incorporar as reformas legais en materia de transparencia. Por outra banda, anunciou que se está traballando nunha nova concepción do Portal da Transparencia da Administración Xeral do Estado, máis enfocada ao "dereito a saber, a entender e a participar” dos cidadáns.